Kuru yük gemilerinden tankerlere, savaş gemilerinden yüzen otellere kadar çok farklı kullanım amaçlarına hizmet eden yüzlerce dev gemi, ömürlerini tamamladıktan sonra Aliağa’daki gemi geri dönüşüm bölgesinde ekonomiye katkı sağlıyor.

Aliağa Gemi Geri Dönüşüm Sanayi Bölgesi’nde toplam 22 şirket, 26 parselde hizmet veriyor. Farklı boyutlarda gemilerin sökümünün yapıldığı bölgede yaklaşık 1500 kişi doğrudan, 1000 kişi de dolaylı olarak istihdam ediliyor.

Kurulduğu 1976 senesinde küçük gemilerin sökümünün yapıldığı tersanelerde şimdilerde dünyanın önde gelen armatörleri, gemilerini söktürmek için sıraya giriyor.

Özellikle son aylarda kruvaziyer gemilerin sökümlerinin arttığı bölgede, büyük kruvaziyer şirketleri, gemilerinin dönüşümü için Türk firmalarına güveniyor.

Deniz Ticaret Odası Aliağa Şubesi verilerine göre, 2019’da 112 geminin sökümünün yapıldığı ilçede bu yılın 8 ayında 83 hurda gemi ekonomiye kazandırıldı.

– Söküm yaklaşık 6 ay sürüyor

Denizlerde ömrünü tamamlamış gemilerin dönüşüm yolcuğu ilk olarak firmaların anlaşmasıyla başlıyor. Gemiler kimi zaman armatörler kimi zaman ise gemi geri dönüşüm firmaları tarafından tersaneye getiriliyor. Burada alanında uzman kişiler tarafından parçalanmaya başlayan dev gemilerden çıkan malzemeler ayıklanıyor. Pruvadan başlayan söküm işlemi pupayla sona eriyor.

Ağırlıklı olarak demir-çelik sanayisine giden malzemeler ham madde olarak kullanılırken, bazı ürünler de belirlenen kurallara göre ikinci el olarak satılıyor.

Ortalama 6 ay süren söküm işlemi sonunda dev gemilerden geriye bir tek “çöp” bile kalmıyor.

Dev gemilerin geçtiği tüm bu aşamalar, gerek bağımsız denetçiler gerekse ilgili bakanlıklar tarafından sık sık kontrol ediliyor.

– Pandemi yoğunluğu

Dünya Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Birliği ve Şimşekler Gemi Söküm Tersanesi Yönetim Kurulu Üyesi olan Orbay Şimşek, basın mensuplarına, gemi söküm ve geri dönüşümüne ilişkin bilgi aktardı.

Gemi geri dönüşüm sanayicilerinin, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla ortaya çıkan durumu fırsata çevirdiğini belirten Şimşek, “Cumhurbaşkanımızın da ifade ettiği gibi krizi fırsata çevirebilecek güçte bir ülke olduğumuzdan yola çıkarak söyleyebiliriz ki gemi geri dönüşüm sanayisi Kovid-19 krizini fırsata çevirebilmiş sektörlerin başında geliyor.” şeklinde konuştu.

Özellikle kruvaziyer gemilerin dönüşümüyle ilgili büyük bir talep olduğunu belirten Şimşek, “Bu konuda ülkemizin talep edilmesi bizi mutlu ediyor. Türkiye’nin tercih edilmesi, ülke olarak belirli bir başarı edinmiş olmamızdan kaynaklanıyor. Bu firmalar çevre şartlarını gözeten kuruluşlara söküm işini veriyorlar.” dedi.

Söküm alanında faaliyet gösteren onlarca ülkede yüzlerce firma bulunduğunu dile getiren Şimşek, Türkiye’nin, işçilik, kalite ve çevre hassasiyeti anlamında Avrupa ile aynı seviyede olduğunu dile getridi.

Gemi geri dönüşümüyle ilgili Avrupa Parlamentosunun oluşturduğu özel bir regülasyon olduğunu söylyen Şimşek, şuöyle dedi.

“Bu regülasyon 2013’te oluşturuldu. Bunun sonucunda bir liste oluşturuluyor. Bu listede gemi geri dönüşüm firmaları yer alıyor. Avrupa ülkelerinin bayrağını taşıyan gemiler ancak bu listedeki firmalarda gemilerini geri dönüştürebilir. Çok sıkı çevreci denetimler söz konusu oluyor bu listeyi oluştururken. Türkiye’den de 7 firma söz konusu listede. Dünya genelinde çok iyi bir konumda olduğumuzun kanıtıdır bu.”

SENELİK 500 MİLYON KATKI

Bölgede tüm firmaların aktif olarak söküm yaptığını söyleyen Şimşek, “Bu yıl bölgemizde sökümünü gerçekleştireceğimiz gemilerden yaklaşık 1 milyon ton demir ağırlığına ulaşacağımız öngörülüyor. Sadece buradan hesaplanırsa bile 300 milyon dolarlık bir katkı söz konusu. Bunun içine yan malzemeler, ikinci el ürünleri de katarsak 500-600 milyon dolar gibi ekonomik bir katkı sunmuş olacağız.” şeklinde konuştu..

Türkiye’nin bu başarısının dünya tarafından görüldüğünü ve takdir edildiğini vurgulayan Şimşek, “Bugün baktığınız zaman yaklaşık 15 yıl önce gemi söküm bölgesinde daha küçük gemileri söküyorduk. Bu büyüklükteki gemiler başka ülkelere gidiyordu. Şimdi ise majör diye tabir ettiğimiz büyük armatörler gemilerini, geri dönüşümü yapılmak üzere ülkemize gönderiyorlar. Bütün bu süreç bağımsız denetçiler tarafından sürekli denetleniyor. Şükür ki ülke olarak bu anlamda da herhangi bir olumsuzlukla karşılaşmadık.” dedi.

Elektronik Atıklar Geri Dönüştürülebilir mi?

İnsanların çeşitli ihtiyaçları için üretilmiş ancak günümüzde kullanılmayan, modası geçen ya da bozulan elektronik ürünlerin tamamına elektronik atık denir.

Teknolojinin hızlı bir şekilde gelişmesi bu atıkların oranını da ciddi ölçüde artırmıştır. Doğada ve çöplerde birçok kullanılmayan elektronik eşyaya rastlamak mümkündür.

Bir zamanlar ulaşması güç gibi gözüken telefonlar çöplüklerden çıkar oldu. Mutfak gereçleri veya bilgisayar parçaları farklı köşelerden çıkmaktadır. Tüm bu atık maddeler teknolojinin atığı olarak görülür. Ve genelde de bu malzeme atıkları maalesef doğayı öldürmektedir. Atığın artması ile de çevresel sorunlar ortaya çıkmaktadır.

Her geçen gün teknolojik ürünlerin artması ve gelişmesi ile de eski ürünler çöpe atılmaya devam ediliyor. Belki de insanlar çevreye verdiği zararı bilmediği için bu atıkları doğaya bırakmaya devam ediyor. Bu durum böyle devam ederse çok kötü sonuçları olacağı yapılan araştırmalar ile ortaya konuyor.

Çeşitli Elektronik Atıklar ve Etkileri

En çok karşılaşılan teknoloji atıkları arasında CD, DVD, PC ekranı, televizyon, bilgisayar ve yazıcı gibi pek çok ürün grubu bulunuyor. Bu ürün gruplarının içeriğinde eser miktarda elementler ve geri dönüştürülebilir pek çok madde bulunur. Bununla birlikte plastikler, ağır metaller, klorlu çözücüler, kurşun ve cıva gibi pek çok toksik madde içerirler.

Bu maddelerin doğada atık olarak bulunması insan sağlığı açısından büyük riskler taşır. Çevreye verdiği zarar yanında bu maddelerin geri dönüşümü sonrası büyük fırsatlar edinilmiş olur. Her elektronik atık profesyonel bir ekip tarafından geri dönüştürülmelidir.

Atık Yönetimi ve Atıkların Sınıflandırılması

Teknolojik atıkların sınıflandırılması sonrasında bu ürünlerin fonksiyonel yapısı, boyutları ve çevresel etkilerine göre farklı ürün grupları ortaya çıkarılmış olur. Isı düzenleme araçları, ekranlar, lambalar ile küçük ve büyük ev araçları bu atık sınıflandırılmasındaki yerini alır. Bir elektronik ürün pazara sürüldükten sonra bir şirket veya kurum tarafından satın alınarak pazara girer. Bu süreç ile birlikte atık yönetimi aşaması başlamış olur.

Bu ürün kullanıcı tarafından alınıncaya kadar stok durumundadır. Bir ürün kullanıcı eline geçtikten sonra elektronik malzeme atığı durumuna dönüşür. Ürün kullanılmayacak hale gelince ya da eskiyince e-atık oluşmuş olur. Nitelikli bir atık yönetimi sayesinde ürünün takibi yapılırsa tüm elektronik atıklar toplanabilir.

Elektronik Atık Nasıl Toplanır?

Elektronik malzeme atıklarının toplanma süreci yasalarla oluşturulduğunda nitelikli bir atık yönetimi gerçekleşebilir. Devlet eliyle gerçekleşen çalışmalar ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının çalışmaları ile e-atık toplama sürecinde birkaç farklı senaryo söz konusudur. Bu senaryolar arasında şunlar yer alır:

1- Resmi Elektronik Atık Geri Toplama Sistemi

Bu sistemde biratık, kamu kuruluşları ya da elektronik üreticileri tarafından geri toplamaya tabi tutulur. Evden e-atık toplama servisi ya da belediye atık toplama noktaları ile bu işlem gerçekleşebilir.

2- Yerleşim Yeri Atığı İşleme Sistemi

Bu sistemde kullanıcılar herhangi bir ayrım yapmadan tüm ürünleri çöp konteynerlerine atarlar. Çöplerin içerisinde elektronik malzeme atığı için ayırma ve toplama işlemleri yapılır.

3- Resmi Geri Toplama Sistemi Dışında Toplama

Bu sistemde atıklar toplanarak gelişmekte olan ülkelere gönderilir.  Bir e-atık bu ülkelerde farklı şekillerde değerlendirilerek ticareti yapılır.

Elektronik Atık Toplama Noktaları

Bazı özel ve kamu kuruluşları evlerden veya iş yerlerinden elektronik malzeme atıklarını toplamak için kampanya düzenlemektedir. Kampanya kapsamında müşterilerinden veya halktan kullanmadıkları eski elektronik eşyaları alarak yeni cihazlarda indirim yapılıyor ya da farklı uygulamalar yapılyor.

Atıkları toplayan noktalar arasında;

• Teknosa
• Turkcell
• TÜBİSAD
• ALO 181
• PTT
• TEGV gibi noktalara müracaat edebilirsiniz.
•  

Elektronik Atıklar Geri Dönüştürülebilir mi?

Geri dönüşüm sektörü çok farklı noktalara gelmiş durumda. Hemen hemen her ürün tekrar tekrar işlenerek yeni ürünlerin yapımı için hammadde olarak kullanılabiliyor. Bunun için de farklı atık noktaları ve geri dönüşüm çöp noktaları oluşturuluyor.

Buralardan toplanan maddeler geri dönüşüm merkezlerine gelerek ayrıştırılıyor ve kullanılacak hale getiriliyor. Elektronik atık olarak alınan ürünler de yine aynı mantık ile geri dönüştürülmek üzere kullanılıyor. Her bir madde farklı aşamalardan geçirilerek kullanılacak hale getiriliyor. Kimileri yeni ürünlerin hammaddesi olurken kimileri de farklı amaçlar için kullanılıyor.